۱۳۸۹ تیر ۱۷, پنجشنبه

پیشینه پزشکی در ایران (قسمت اول)


پیشینه پزشکی در ایران (قسمت اول):


پیشینه پزشکی در ایران از: امید عطایی فرد /منبع: کتاب مرز مزدابی، نشر آشیانه کتاب


در جهان بینی ایرانی، آفرینش، در آغاز به دور از مرگ و بیماری بود؛ تا آنجا که با تاختن اهریمن، آفریدگان(مخلوقات) دچار بسی گزند و بیماری گشتند. اهورا در برابر بیماری ها، درمان ها و دارو ها را پدید آورد. در «هرمزد یشت» اهورامزدا به زرتشت میگوید: «منم هم را پزشک».از میان امشاسپندان، اردیبهشت است که : ناخوش ترین ناخوشی ها و سخت ترین تب ها را براندازد.

از آنجا که تندرستی و زندگی دراز، همواره بنیادی ترین آرزوی انسان بوده، بنابراین دانش پزشکیف کم کم پای گرفت و به وِیژه در ایران، پیشرفت های شگفت انگیزی نمود. رشته ها، روش ها و مکتب های پزشکی که از سوی ایرانیان بنیان نهاده شد، برای هزاران سال به کار برده شد؛ هرچند که گاهی از نو کشف و یا به نام عرب و غرب شناخته گردید. هم چنین با کوچ های گسترده ای که از فلات ایران به هندوستان انجام گرفت، بسیاری از آیین های درمانی (سنن طبی) به آنجا و سپس به چین راه یافت. پس از زایش غرب، نوزادان یونانی و رومی نیز از شیر مادر آریایی خود: ایران، سیراب شدند.

به نوشته ی سیریل الگود، ایرانیان اصول آن چیزی را که طب یونانی نامیده شده، به یونانیان تعلیم داده اند. افتخار معرفی فرضیه ی فلسفی «عالم کبیر/عالم صغیر» به دنیا که بعداً یونانیان علم تشریح و فیزیولوژی و آسیب شناسی را بر اساس آن بنیان نهاده اند، از آنِ ایرانیان است.

(1) محمد علی سجادیه می نویسد: در متون یونانی از توجه مادها به زیبایی سر و صورت و به اصطلاح کاسمتای(2) یاد شده است. دور نیست جراحی زیبایی و ترمیمی، از مادها یادگار مانده باشد زیرا این جراحی از آنِ ملل متمول و زیبا پرست بوده نه یونان دوره ی هخامنشی که به قول خودشان آش و غذای مختصری داشته است. در واژه ی کاستمای نام کاس ها که بخشی از قوم ماد و نیز در زمره ی مردمان غرب ایران بوده اند، دیده میشود. از شگفتی ها این که در زبان ایتالیایی نام پزشک Medico است که معنی «مادی» دارد. دور نیست نام پزشک در روم و یونان قدیم با نام مادیک همراه شده باشد. نام ثریتا درمانگر ایران باستان که به روایت کتاب اوستایی وندیداد نخستین پزشک جهان بود، در متون طبی به گونه ی treat (درمان کردن) و traite (درمان شده) فرانسوی دیده میشود و این همه شباهت نمی تواند به حکم تصادف باشد.

(2) «بختورتاش» در گزارش «اردی بهشت یشت» که از پنج گروه پزشکان یاد کرده، می نویسد:
1.اشو پزشک: کسی است که به وسیله ی آموزش راستی و حق، بهداشت و پاکیزگی محیط زیست و بهداشت تن و خانه و ابزار زندگی، از بیماری جلوگیری می کند
2. داد پزشک: پزشک قانونی که وظیفه ی برقراری قرنطینه، تشخیص سم ها، قتل ها، خودکشی ها و زخم های وارده را داراست.
3.کارد پزشک: جراح که وظیفه اش روشن است.
4.گیاه پزشک:برای درمان، از گل و برگ و ساقه و تخم و ریشه ی گیاهان به گونه ی خوراکی، مالیدنی، بخور، جوشانده، خمیر یا گرد آنان استفاده می کند.
5.روان پزشک: کسی که با گفتار های آسمانی، مقدس و آرام بخش و تلقین، به درمان می پردازد. نخست بیمار را شستشو می دادند و در جای آرامی می گذاردند. گیاهان خوشبو دود می کردند. با آهنگ های دلنشین «مانتره» یا کلمات مقدس می خواندند و با تلقین و باور درمانی به بیمار آرامش می بخشیدند. این پزشک برجسته ترین پزشک به شمار می رفت.
گاهی از ستور پزشک(دامپزشک) نیز یاد شده است. شایسته ی یادآوری است، با ارزش والایی که ایرانیان باستان به جانورانی مانند اسب، سگ، گوسفند، گاو و مرغان خانگی می داده اند، برای درمان آنها نیز دامپزشکانی تربیت می کرده اند.(4)

پی نوشتها:
1.تاریخ پزشکی ایران، ترجمه ی باهر فرقانی، ص 37 و 38.
2.cosmetai
3.گاهنامه ی وهومن، شماره 5، ص 30.
4.حکومتی که برای جهان دستور می نوشت،ص 450 و 451.

omidataeifard.blogspot.com با سپاس از یزدان صفایی

این مطلب به تاریخ پنج شنبه اورمزد شید 17 تیرماه 2569 شاهنشاهی برابر با
17 تیر ماه شمسی تحمیلی تازی و تازی پرستان نوشته شد.

۵ نظر:

  1. سلام بر بانوی گرامی ، نوشین پارسی

    اگر ممکنه درباره قسمت تاریخ ایران در موزه لوور پاریس مطلبی بنویسید.چون شنیدم بسیای از سرتونها و آثار بجا مانده از تخت جمشید در این موزه بصورت کاملا سالم قرار دارد.

    پاسخحذف
  2. درود نوشین جان
    مثل همیشه عالی بود
    خیلی هاشو نمیدونستم و کلی استفاده کردم
    پاینده باشی

    پاسخحذف
  3. اقای امید عطایی فر متنی دلسوزانه نوشتن که با بسیاری از مورخین مغایرت دارد .
    شما باید بپزید که علم و دانش در ایران باستان نسبت به تمدتهای قبل و همزمان ان قابل مقایسه نیست .
    ولی سیصد سال بعد از انقلاب دانش و سواد اموزی که با اسلام همراه شد علم و دانش صورت دیگری یافت .
    به نوشته های طب و پزشکی در اسلام// و تاریخچه چشم پزشکی مسلمانان مراجعه کنید .
    در اخر من این سوال را از شما می پرسم حرف ویل دورانت راقبول کنیم یا سریل الگود ؟؟
    ویل دورانت در تاریخ تمدن صفحه 418 می نویسه :

    چنان به نظر مي رسد كه پارسیان، جز ھنر زندگي، ھیچ ھنري به فرزندان خود نمي آموخته اند. ادبیات
    در نظر ایشان ھمچون تجملي بود كه به آن كمتر نیازمند بودند، و علوم را ھمچون كالاھایي مي دانستند
    كه وارد كردن آنھا از بابل امكان پذیر بود؛ گرچه تمایلي به شعر و افسانه ھاي خیالي داشتند، این كار
    را بر عھدة مزدوران و طبقات پست اجتماع مي گذاشتند.
    پزشكي در ابتدا وظیفة كاھنان بود؛ آنان چنین مي پنداشتند كه شیطان 999،99 بیماري آفریده، و ھر
    یك از آنھا را باید به وسیلة مخلوطي از سحر و جادو و مراعات قواعد بھداشت درمان كنند. در
    معالجة بیماران، توجه به ادعیه و اوراد بیش از توجه به دارو بود، به این اعتبار كه تعویذ و ورد، سود نداشته باشد , بیزیان است و مریض را نمی کشد

    پاسخحذف
  4. خسته نباشید بزرگ بانو

    پاسخحذف
  5. سلام
    جالب بود
    ببخشید که دیر اومدم
    چند روزی سرم وحشتناک شلوغ بود

    پاسخحذف